Motyle
Motyle należą do gromady stawonogów. Największą gromadę tej grupy stanowią owady. Gromada owadów jest podzielona na rzędy. Rzędy zgrupowane są w dwóch podgromadach: „bezskrzydłe ” i ” uskrzydlone”.
Z kolei grupa „uskrzydlonych” dzieli się na dwa typy przeobrażenia: zupełne i niezupełne („Exo-” i „Endopterygota“). U „Exopterygota” imago, czyli osobnik dojrzały po przeobrażeniu zupełnym, powstaje bezpośrednio z larwy, podczas gdy w grupie „Endopterygota”, czyli u owadów po przeobrażeniu niezupełnym, po larwie lub gąsienicy następuje stadium spoczynkowe, czyli poczwarki. Proces przekształcania się gąsienicy w poczwarkę nazywany jest metamorfozą.
Motyle (Lepitoptera) należą do grupy „Endopterygota”. Znanych jest blisko 160.000 gatunków motyli. Tylko 15 procent gatunków motyli to motyle dzienne (mające czułki pałeczkowe). Znacznie większą grupę stanowią ćmy (mające czułki wachlarzowate, niczym anteny). Rząd motyli dzieli się na nadrodziny, rodziny i podrodziny.
Nasze motyle w skrócie:
Pawica atlas
(lat. Attacus atlas)
Pawica atlas wśród wszystkich motyli ma największą powierzchnię skrzydeł. Rozpiętość skrzydeł u samic może wynosić do 30 centymetrów. Samce są na ogół mniejsze i uzyskują rozpiętość do 22 centymetrów. Tak więc ten gatunek motyli zalicza się do największych na świecie.
W stosunku do rozmiarów, oczekiwana długość życia ćmy, w postaci motyla jest bardzo krótka i wynosi tylko trzy do pięciu dni. Jako ćma nie może ona pobierać w żaden sposób pożywienia i dlatego jej energia życiowa jest bardzo ograniczona. W ciągu tak krótkiego czasu motyle muszą odbyć gody. Samce mają znacznie silniej rozwinięte czułki wachlarzowate.
Gąsienica:
Gąsienica jedwabnika odżywia się różnymi roślinami, hibiskusem, bzem lub awokado. Uzyskuje ona długość do 10 centymetrów i grubość kciuka. Na całym ciele gąsienica ma mięsiste kolczaste narośla i jest biało upudrowana. Rosnąc, zrzuca ona swój oskórek do pięciu razy. Po zmianie skóry stara skóra zostaje zaraz zjedzona. Przed przepoczwarczeniem się gąsienica owija się w kokon, który ukryty jest w liściu. Włókno, z którego uwity jest kokon, może osiągać długość do 10 km. Z oprzędu jedwabnika uzyskiwana jest nić jedwabna.
Motyl bambusowy
(lat. Eryphanis polyxena)
Ten piękny motyl ma mieniące się ciemnofioletowe skrzydła z czarnymi brzegami. Samice są większe od samców i zamiast błyszczącego koloru fioletowego, mienią się jedynie na niebiesko. Od spodu tylnych skrzydeł uwagę przyciągają wielkie plamy przypominające oczy. Motyle te występują od obszarów Gwatemali po Amazonkę. Żyją w lasach deszczowych, dochodząc do wysokości 1200 metrów n.p.m.
Jest motylem dziennym aktywnym o świcie i zmierzchu. O poranku lata nad polanami w dużych grupach. Rozpiętość skrzydeł wynosi 10 do 12 centymetrów.
Motyle Bananowe
(lat. Caligo memnon)
Ich gąsienice rosną stosunkowo powoli i żerują na roślinach z rodziny helikonowatych (spokrewnionych z bananami), marantowatych i okolnicowatych. Dorosłe gąsienice są kolczaste i niejadalne dla ptaków. Niezwykle duże gąsienice mają twardą pokrywę główki. Wydzielają one substancję, która odstrasza nawet mrówki wędrowne. Należą one do plemienia Brassollini.
Występują od Meksyku po obszary Amazonki i żyją w nizinnych lasach deszczowych oraz w okolicach wiejskich. Plamki na spodzie tylnych skrzydełek wyglądają jak oczy sowy i zadaniem ich jest odstraszanie wrogów.
Latają one najczęściej o świcie i o zmierzchu. Ich głównym pożywieniem jest sok z gnijących owoców.
Niebiesky paw
(lat. Papilio polymnestor)
Motyl ten pierwszy raz został opisany w 1775 roku. Ma on wiele podgatunków i spotyka się go nie tylko w lasach, ale także w parkach i ogrodach w Indiach i na Sri Lance. Chociaż należy on do paziowatych, nie ma typowych dla tej grupy poczerniałych tylnych skrzydeł. Rozpiętość skrzydeł dochodzi do 13 centymetrów. Podczas gdy u samców tylne skrzydła posiadają szarosrebrny rysunek, to u samic są one najczęściej bledsze i żółtawe.
Jest on dobrym lotnikiem i pokonuje bardzo duże odległości. Gąsienice żywią się roślinami z rodziny rutowatych.
Brązowy żeglarz
(lat. Parthenos sylvia)
Występuje w południowo-wschodniej Azji, od Indii po Nową Gwineę. W poszczególnych regionach różnią się one swoimi kolorami. Obok brązowego, zielonego i niebieskiego istnieją także egzemplarze mające kolor pomarańczowy. Białe plamy są przezroczyste, brakuje w nich kolorowych łusek. Parthenos sylvia zamieszkuje lasy i lata w koronach drzew. Często zbierają się duże stada motyli nad brzegiem rzeki lub mielizną dla nabrania wilgoci.
Gąsienica motyla jest zielona do żółtawobrązowej, z ciemnopurpurowymi kolcami, a żywi się między innymi adeniami (Adenia palmata).
Danaid wędrowny zwany "monarchą"
(lat. Danau plexippus)
Ten czarno-pomarańczowy motyl jest rozpowszechniony we wszystkich tropikalnych i subtropikalnych regionach świata. Jest to najbardziej znany przykład motyla wędrownego. „Monarcha” wędruje od Meksyku aż do Kanady, natomiast jesienna generacja wędruje z powrotem, aby utworzyć ogromne stada zimujące w meksykańskich lasach.
Gąsienice żywią się trojeściami. Ze względu na to, że rośliny te zawierają toksyczne substancje, a gąsienice magazynują je pod swoją skórą, powoduje to, że są one, jak i również motyle, niejadalne dla drapieżników. Kwiaty są bardzo bogate w nektar i stanowią dla motyli energetyczne źródło pożywienia.
Przed powrotem odkładają one rezerwę tłuszczu, aby móc pokonać tę ogromną odległość.
Błękitny półksiężyc
(lat. Hypolimnas bolina)
Ten motyl często występuje w krainach fauny indoaustralijskiej. Jego zasięg rozciąga się od Australii przez całą Indonezję, aż do wschodniej części Afryki. Jest on dobrym przykładem dymorfizmu płciowego. Oznacza to, że żeńskie samce i samice posiadają odmienne rysunki na skrzydłach.
Gąsienice nie są zbyt wybredne, zjadają akanty, malwy i pokrzywy. Samice znoszą małe, jasnoniebieskie jajeczka na roślinnach pastewnych.
Zorzynek wielki
(lat. Hebomola glaucippe)
Ten azjatycki zorzynek występuje na terenach Japonii, Chin aż do Malezji. Jest przedstawicielem bielinków i ma pomarańczowe końce skrzydeł. Białe powierzchnie przedniego i tylnego skrzydła są u samic otoczone węższą lub szerszą czarną obwódką. Samice lubią tereny zalesione.
Ten gatunek motyla wydaje na wolności dwie generacje w roku: Generacja pory deszczowej jest większa niż osobniki tego samego gatunku w czasie suszy. Pożywieniem gąsienic są różnego rodzaju kapary.
Hekal Złoty
(lat. Heliconius hecale)
Żyje on w Ameryce Południowej i Środkowej, aż po południowe stany USA. Nie ma określonego biotopu, jednakże faworyzuje tereny łąkowe, jak i tropikalne lasy deszczowe. Odżywia się pyłkami roślin, z których uzyskuje aminokwasy, utrzymujące go przy życiu do 9 miesięcy.
Jajka tego gatunku są składane w kwiatach męczennicy. Gąsienica żyje, na co najmniej czterech różnych gatunkach męczennicy. Motyl jest dobrym lotnikiem i potrafi pokonywać duże odległości.
Morfo błękitny
(lat. Morpho peleides)
Motyl występuje na terenach Środkowej Ameryki, Kolumbii i Wenezueli. Charakterystyczna, przyciągająca oko jest wewnętrzna strona skrzydeł w kolorze błękitnym jak niebo. Stąd też niemieckie określenie ” Motyl błękitny”. W stanie spoczynku lub podczas żerowania motyle te siedzą z zamkniętymi skrzydłami. W dolnej części skrzydeł motyla widoczny jest rząd brązowych oczek. Służą one do odstraszania nieprzyjaciół, jak i również do maskowania. Motyle pokazują połyskującą, wewnętrzną stronę skrzydeł tylko w czasie godów, aby przyciągnąć partnera.
Gąsienica odżywia się liśćmi pudrowca.
Indyjski liść
(lat. Kallima inachus)
Występuje w Indiach, Pakistanie, Birmie, Chinach i na Tajwanie. Żyje w lasach deszczowych, w miejscach nasłonecznionych nad brzegami rzek. Dolna strona skrzydeł jest zaskakująco podobna do suchego liścia wraz z unerwieniem. Dlatego nazywane są one „motylami liściowymi”. Motyle maskują się prawie doskonale. Szczególnie na drzewach liściastych motyl ten jest trudny do zauważenia.
Maskowanie stanowi ochronę przed wrogami. Strona wewnętrzna skrzydeł jest często niebiesko połyskująca z pomarańczowym paskiem. Motyle te odżywiają się głównie sokiem z gnijących owoców.
Ognista Julia
(lat. Dryas julia)
Motyl jest koloru jaskrawopomarańczowego. Kolor jest podobny do płomienia świecy, dlatego też bywa on określany „Płomieniem”. Terenem jego występowania jest Ameryka Południowa i Środkowa do Teksasu i Florydy. Żyje on przede wszystkim w lasach tropikalnych, ale także często w ogrodach tychże regionów. Bardzo chętnie pobierają nektar lantany. Samica składa podłużne jajka pojedynczo na różnych męczennicach.
Gąsienice są kolczaste i o długości do 4 centymetrów. Poczwarka ma na sobie dwie błyszczące metalicznie w słońcu plamy.
Czerwony listonosz
(lat. Helconius erato)
Helconius erato jest rozpowszechniony głównie w Ameryce Południowej i Północnej. Odżywia się on sokiem z gnijących owoców. W tym gatunku rozróżnia się wielką liczbę podgatunków i barwnych odmian. Powoduje to duże zainteresowanie licznych kolekcjonerów motyli, którzy są najczęściej w posiadaniu wielu gablot pokazowych, w celu udokumentowania wielobarwności tego gatunku motyla. Ze względu na liczne niuanse kolorystyczne poszczególne podgatunki można rozróżnić tylko na podstawie różnic w wyglądzie poczwarek.
Poczwarki Heliconius erato posiadają dwa rogi. Gąsienica żeruje na wielu rodzajach roślin z rodziny męczennicowatych.
Motyl kolibrowy
(lat. Graphium sarpedon)
Jest on rozpowszechniony w całej wschodniej Azji, od Japonii, przez Koreę, Birmę, Tajlandię, aż do Australii. Ich biotop rozciąga się od otwartych równin, aż po deszczowe lasy tropikalne. Gatunek ten żywi sie najchętniej nektarem z roślin kwiatowych, takich jak różyczka wędrowna. Odżywia się on także wilgocią gnojowisk i szuka w brudnej wodzie związków mineralnych.
Jego gąsienica żeruje przede wszystkim na drzewie cynamonowym, jednakże nie jest wybredna przy wyborze zjadanych roślin. Samice składają swoje jajka na roślinach z pięciu rodzin, między innymi na roślinach mirtowatych i laurowatych.
Paź toaz
(lat. Papilio thoas)
Ten egzotyczny motyl z jaskółczym ogonem ma rozległy obszar występowania obejmujący całą Amerykę Południową, od Meksyku po Ziemię Ognistą. Należy on więc do krainy neotropikalnej. Przy rozpiętości skrzydeł od 12 do 14 centymetrów należy on do największych egzotycznych motyli z rodziny paziowatych.
Helikon lamparci
(lat. Cethosia cyane)
Pochodzi z obszaru Indoaustralijskiego. Zamieszkuje obszary rozciągające się od południowych Chin do Australii, łącznie z grupami wysp Indonezji i Nowej Zelandii. Rozpiętość skrzydeł wynosi 5 do 7 centymetrów. Motyle są jaskrawo ubarwione, co znaczy, że mają one barwy ostrzegawcze. W ten sposób motyle sygnalizują wrogom, że są niejadalne.
Wierzch ich skrzydeł jest jaskrawoczerwony do czerwonobrązowego, a na przednich widnieją białe klamerki. Ubarwienie samic jest nieco bledsze. Spód skrzydeł wywiera znacznie większe wrażenie niż strona górna.
Paź cytrynek
(lat. Papilio demoleus)
Ojczyzna tego pazia rozciąga się od Filipin przez Chiny, Birmę, do Afganistanu i Australii. Rozpiętość skrzydeł wynosi 8 do 9 centymetrów. Skrzydła są czarne z nakrapianymi żółtymi plamkami. Papilio demoleus należy do rodziny motyli paziowatych.
Ich gąsienice są w stanie spowodować duże szkody na plantacjach cytrusów. Tworzone przez człowieka monokultury są również dla tych gąsienic doskonałym miejscem żerowania. Motyl jest bardzo dobrym lotnikiem i pokonuje znaczne odległości.
Paź wielki
Paź zielony
(lat. Papilio palinurus)
Ten paź żyje na terenie Malezji, Indonezji i Birmy. Żyje on w górzystych częściach wysp. Motyl ten może osiągać rozpiętość skrzydeł do 10 centymetrów. Dzięki jego kolorom czarnym i zielonym, dopasowuje się on doskonale do otoczenia. Nawet kolor jaskrawej zieleni przy grze kolorów w słońcu dobrze go maskuje.
Przy czym tak naprawdę motyl ten nie powinien być zielony, gdyż nie posiada zielonego pigmentu. Łuski na skrzydłach mają drobne dołki, których dno zabarwione jest na żółto, zaś ścianki boczne na niebiesko. Nasze oczy nie rozdzielają obu tych barw, dlatego też widzimy go w kolorze zielonym.
Paź szkarłatny
(lat. Papilio rumanzoivia)
Jest on dużym, rzucającym się w oczy motylem zamieszkującym krainę indo-azjatycką. Osobniki przeciwnych płci różnią się od siebie ubarwieniem. Samice występują w różnych odmianach barwnych, natomiast samce mają tylko jeden kolor. Ich czarno-czerwone kolory są barwami ostrzegawczymi, stanowiącymi ochronę przed drapieżnikami.
Jajeczka Papilio rumanzoivia są żółte i okrągłe. Samica składa jajka pojedynczo na odpowiednią roślinę pastewną, a gąsienice i poczwarki dopasowują się do otoczenia i tym samym maskują się przed drapieżnikami. Ich długość wynosi około 4 centymetrów i mogą być zielone jak liść lub brązowe jak gałązka.
Paź afrykański
(lat. Papillo dardanus)
Terenem jego występowania jest cała Afryka i Madagaskar. Samce mają skrzydła jasnożółte z czarną obwódką. Mają dobrze ukształtowane wyrostki z tyłu skrzydeł. Samce wyglądają w całym zasięgu występowania tak samo. Samice, jak widać na zdjęciu, są czarne z dużymi białymi plamami. Potrafi imitować w przynajmniej 100 formach różne toksyczne motyle.
Ten gatunek stanowi doskonały przykład mimikry, czyli naśladowania innych gatunków zwierząt. Roślinami żywicielskimi dla gąsienic są Clausena i rośliny cytrusowe.
Leśny duch
(lat. Greta oto)
Ten motyl jest rozpowszechniony od obszarów Panamy do Meksyku. Jest on bardzo trudny do zobaczenia, gdyż jego skrzydła są przezroczyste. Tylko końce skrzydeł są białe. Przez to niesamowicie wygląda w locie. Greta oto jest bardzo aktywnym lotnikiem, pokonującym dziennie do 15 km. Motyl odżywia się głównie gnijącymi sokami owoców i gnojem. Samice składają malutkie jajka pojedynczo na roślinę żywicielską.
Jasnozielona gąsienica jest pozbawiona kolców i odżywia się rożnymi gatunkami roślin psiankowatych.
Biała nimfa
(lat. Idea leuconoe)
Motyl ten rozprzestrzenił się w południowo-wschodniej Azji, w Chinach, Malezji aż do niektórych wysp indonezyjskich. Żyje on w gęstych lasach deszczowych. Rośliną żywicielską gąsienicy jest Tylophora, roślina z rodziny trojeściowatych. Jest to roślina lecznicza z Indii. Zawarte w niej alkaloidy wywołują między innymi torsje. Tę truciznę gąsienica magazynuje pod skórą, jako ochronę przed pożarciem. Podczas metamorfozy właściwość tę gąsienica przekazuje motylowi.
Motyl Idea leuconoe nie jest dobrym lotnikiem, ale wykorzystuje energooszczędne loty ślizgowe.
Helikon zebrowy
(lat. Heliconius charitonius)
Obszar występowania rozciąga się od Everglades na Florydzie, aż do Ameryki Środkowej i części północnej Ameryki Południowej. Popularną nazwę motyl ten zawdzięcza pasiastemu rysunkowi. Motyle odżywiają się nektarem z kwiatów zbierając nieświadomie pyłek, który osadza się na ich ssawkach. Pokarm uwalniany jest za pomocą enzymów kilka razy dziennie i wsysany ssawką podobnie jak przy piciu przez rurkę. W wyniku tego dodatkowego odżywiania się czas życia motyla przedłuża się o kilka tygodni.